به گزارش خبرگزاری فارس از مشهد، یازدهمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن و عترت مشهد فرصت خوبی بود برای شناسایی مؤسساتی که در عرصه تربیت دینی فعال هستند، اما گمنام و بی‌نشان‌اند. یکی از این مؤسسات، مجموعه تربیت محور «حیات طیبه» است که سال‌های زیادی از تأسیس آن نمی‌گذرد اما مراحل راه‌اندازی آن در مدت‌زمان بسیار طولانی انجام شده است. آنچه در غرفه حیات طیبه بیشتر از هر چیزی به چشم آمد، حضور نوجوانان به‌صورت خودکفا و مستقل و البته غرفه‌داری خوب آن‌ها بود.

برای آشنایی بیشتر با این مجموعه تربیت محور، میزبان مؤسس و مدیر مدرسه حیات طیبه در غرفه‌ خبرگزاری فارس در نمایشگاه بین‌المللی مشهد شدیم. یحیی بهمنی، دارای مدرک مهندسی برق از دانشگاه فردوسی است و ۶ سال مدیرعامل کارخانجات نساجی و ۹ سال نیز کارمند شرکت برق بوده است. او در مشاغل قبلی‌اش از حقوق و مزایای خوبی بهره‌مند بوده اما درباره مسؤولیت این روزهایش می‌گوید: «به جرأت می‌توانم بگویم که حاضر نیستم لحظه‌ای از زندگی فعلی‌ام را با امکانات و رفاه پیش از آن عوض کنم. زیرا دنیای تربیت به قدری شیرین است که حتی خودمان نیز در این فضا تربیت می‌شویم، نه اینکه فقط بچه‌ها تربیت شوند؛ بلکه قبل از آن‌ها این تغییرات را در خودم احساس می‌کنم.»

با هم ادامه این گفت‌وگوی شیرین را می‌خوانیم…

فارس: بفرمایید که جرقه‌ شروع این کار، از چه زمانی و به چه صورت در ذهن شما ایجاد شد؟

بهمنی: حدود ۹ سال پیش این دغدغه در ذهنم مطرح شد که چرا خروجی مدارس ما، خروجی اسلامی نیست، در عین حالی که کشور و نظام ما اسلامی است. طرح این سؤال باعث شد تا دنبال طرح‌های اصلاحی از مدارسی که موفق‌تر هستند بروم. بیشتر که پیش رفتم دیدم که پایه نظام آموزش‌وپرورش ما پایه نظام فرانسوی است و طبیعتا‌ً از یک نظام تحصیلی فرانسوی نمی‌توانیم انتظار تربیت مسلمان داشته باشیم!

 

 

فارس: وقتی با این حقیقت روبه‌رو شدید، چه کردید؟

بهمنی: پس از رسیدن به این حقیقت، دنبال این رفتم که نظام تعلیم و تربیت مبتنی بر اسلام را استخراج و طراحی کنم. حدود ۸ سال طول کشید تا همراه با چند تن از مشاوران و کارشناسان، تحقیقاتی را انجام داده و حدود ۴۰ مدرسه را در سطح کشور آسیب‌شناسی کردیم. از این طرف این مسأله به‌عنوان وضعیت موجود مطرح بود و از طرف دیگر با اساتید حوزه در قم و تهران و مشهد و برخی اساتید دانشگاه، حدود ۱۰ تا ۱۲ هزار ساعت مصاحبه داشتیم؛ به‌عنوان اینکه بتوانیم وضعیت مطلوب اسلامی را برای تعلیم و تعلم استخراج کنیم.

فارس: وضعیت موجود و مطلوب را چطور ارزیابی کردید؟

بهمنی:‌ متأسفانه در حوزه دوم یعنی وضعیت مطلوب اطلاعات کم بود و تا آن زمان کمتر به این مسأله پرداخته شده بود. درواقع جامعه عملی ما در بعد آموزش‌وپرورش آنقدر عقب است که اگر همین مقدار اندک را هم بخواهیم اجرایی کنیم، سالیانِ سال زمان می‌برد! به‌هرحال وضعیت موجود و وضعیت مطلوب را در حد توان به دست آوردیم. سپس یک نقشه راه ۵۰ ساله برای آن طراحی کردیم و وارد مرحله اجرا شدیم.

فارس: چگونه وارد مرحله اجرا شدید؟

بهمنی: در مرحله اجرایی این کار، خودم نقش‌های مختلف را بازی کردم. آبدارچی شدم، راننده سرویس شدم، معلم، مربی، معاون و مدیر و خلاصه تمام نقش‌هایی که در یک مدرسه بود را بازی کردم تا طراحی‌ای که انجام می‌دهم ناظر به عمل باشد نه صرفاً خروجی اتاق تحقیقات. این مراحل انجام شد تا رسید به اینکه فعالیت این مجموعه را با دوره راهنمایی شروع کردیم، البته به مرور زمان، این فعالیت را به قبل و بعد گسترش خواهیم داد.

 

 

فارس: مخاطب هدف شما چه کسانی هستند؟

بهمنی: مخاطبان ما از پیش از بارداری مادر هستند تا سن ۲۱ سالگی؛ یعنی سه هفت‌سال تربیتی همراه با چند سال قبل از به دنیا آمدن که ارتباط تنگاتنگی با شکل‌گیری شخصیت بچه‌ها دارد. الآن دوران قبل از بارداری است، یعنی کودکان ما در ابتدا با سبک زندگی اسلامی آشنا می‌شوند و این مباحث در دختران و پسران ما نهادینه می‌شود. بنا است اینها ازدواج‌های خوبی را در آینده بر مبنای اسلام شکل دهند. البته خانواده‌های بچه‌ها نیز همراه با آن‌ها این آموزش‌ها را دریافت خواهند کرد.

فارس: فعالیت مجموعه از چه سالی آغاز شده است؟

بهمنی: این مجموعه دو سال است که برای پسران راه افتاده و برای دختران نیز امسال راه می‌افتد، در واقع امسال وارد سال سوم فعالیت مجموعه می‌شویم.

فارس: مکان مدرسه کجاست؟ دانش‌آموزان شما از کدام نقاط شهر هستند؟

بهمنی: مدرسه حیات طیبه در خیابان فدائیان اسلام ۶ قرار دارد و از تمامی شهر پذیرش دانش‌آموز داریم. یک ویژگی دانش‌آموزان مدرسه ما این است که با اینکه از همه نقاط شهر هستند اما هیچ‌کدام سرویس ندارند، چون در تقاطعی هستیم که هم مترو هست و هم خط بی‌.آر.‌تی. بنابراین بچه‌ها به‌راحتی می‌توانند با حداکثر دو خط اتوبوس خود را به مدرسه برسانند.

 

 

فارس: علت اینکه بچه‌ها سرویس ندارند چیست؟

بهمنی: یکی از دلایل سرویس نداشتن بچه‌ها، بحث استقلال آن‌هاست. دلیل دیگرش این است که ساعت رسمی مدرسه صبح تا ظهر است اما بچه‌ها عملاً صبح تا شب در مدرسه هستند. آن‌ها چون به این سیستم علاقه دارند، خودشان در مدرسه می‌مانند و سرویس داشتن مانع این کار می‌شود. بنابراین خیلی راحت هر زمان که بخواهند می‌توانند بیایند یا بروند و هزینه رفت‌‌وآمد‌شان نیز کاهش پیدا می‌کند.

فارس: اداره این مدرسه با این سبک را به‌تنهایی انجام می‌دهید؟

بهمنی: خیر. از کار فردی به شدت اجتناب دارم و این کار را با راهنمایی کارشناسان دینی انجام می‌دهم. من خودم را به‌عنوان محور بارکش این مجموعه می‌دانم نه اینکه بخواهم بگویم کار خاصی کردم. فقط تمام همتم را گذاشتم که افراد مختلف از مدرسه‌های متفاوت را به هم وصل کنم و مجموعه‌ای متراکم را به وجود بیاورم.

 

 

فارس: از حضورتان در نمایشگاه قرآن امسال بگویید؟

بهمنی: امسال، سال دوم است که بچه‌های ما غرفه می‌گیرند. سال گذشته بااینکه بچه‌ها هنوز خیلی یکدیگر را نمی‌شناختند اما برای اولین بار در نمایشگاه قرآن شرکت کردند. غرفه‌داری نمایشگاه را نه من بلد بودم و نه آن‌ها. اما با ایده‌ها و ابتکاراتی که خودشان به خرج دادند، توانستند غرفه برتر نمایشگاه شوند. امسال نیز شیرینی تشویق سال گذشته در ذهنشان باقی‌مانده بود، بنابراین باهمت بیشتری توانستند ۱۵ غرفه بگیرند، البته ۱۵ غرفه را به صورت معمول به همه نمی‌دهند! امسال بچه‌ها حدود ۵۰ عنوان برنامه را در این غرفه اجرا می‌کنند. من هم کمکشان می‌کنم.

فارس: استقلال و تسلط بچه‌ها در غرفه حیات طیبه، بسیار شگفت‌انگیز بود! علت این تسلط و خودکفایی در چیست؟

بهمنی: راستش را بخواهید این مدرسه چند ویژگی دارد؛ اول اینکه در آن تمام کارها بلااستثنا توسط خود بچه‌ها انجام می‌شود و من فقط کنارشان هستم و کمکشان می‌کنم. دومین ویژگی آن است که ما در بین بچه‌ها اعتقاد به کار مجموعه‌ای داریم، یعنی آن‌ها از ابتدا تا انتهای سال گروه‌بندی می‌شوند تا تمام‌کارهایشان را به صورت گروهی انجام دهند. مسؤولان مجموعه نیز همین‌گونه عمل می‌کنند. برای مثال انتخاب عنوان «مجموعه» به این دلیل است که مدرسه حیات طیبه تنها یک بخش از آن است. حوزه بخش دیگری از آن است که با حضور کارشناسان دینی تشکیل می‌شود. مؤسسات هنری، قرآنی، هرکدام کار تخصصی خودشان را انجام می‌دهند اما ما داریم اهدافمان را متمرکز پیش می‌بریم.

 

 

فارس: و ماحصل این کار گروهی و مشارکتی چه خواهد بود؟

بهمنی: این مسأله باعث می‌شود تا یک هم‌افزایی شیرین برای همه پیش بیاید. موجب می‌شود که ما باهم دوست و رفیق باشیم و از امکانات هم در همه زمینه‌های علمی، تحقیقی و تبلیغاتی و مالی استفاده کنیم. ما در همه حال، هوای هم را داریم، بی‌آنکه مزاحم هم باشیم. خروجی این هم‌افزایی به نحوی است که بچه‌های ما از هر تخصصی به صورت ویژه استفاده می‌کنند، در عین حالی که اینها اصلاً تفاوت این مجموعه‌ها را نمی‌بینند و فکر می‌کنند در یک قالب دارند این کار را انجام می‌دهند. درواقع بچه‌ها از صبح تا شب در مدرسه هستند و متوجه نمی‌شوند که خدمات صبح تا ظهرشان از سمت مدرسه است و خدمات ظهر تا شب نیز از طرف کانون، مؤسسه و یا غیره است؛ بلکه همه را در یک قالب می‌بینند، درحالی‌که کار به صورت مجموعه‌ای انجام می‌شود.

فارس: در غرفه حیات طیبه، یکی از دانش‌آموزانتان خیلی توجه مرا به خود جلب کرد، انگار او همه‌چیز را بلد بود!

بهمنی: بله، حسین لؤلؤئی شاگرد زرنگ مدرسه است و همه‌چیز تمام است. ازنظر ادب، ازنظر علمی، حرف اول را می‌زند. بااینکه استعداد خارق‌العاده‌ای ندارد اما تلاش و پشتکارش خیلی زیاد است. ایشان جلسات بیرون مجموعه را به‌طور کامل خودش انجام می‌دهد؛ جلسات با شهردار و مدیرعامل مؤسسات مختلف را خودش به‌تنهایی برگزار می‌کند.

 

 

فارس: همه دانش‌آموزان در حیات طیبه در این سطح از توانایی هستند؟

بهمنی: کارهایی که بچه‌های ما انجام می‌دهند فوق‌العاده است، یعنی در هیچ مجموعه‌ای یک بچه ۱۳ ساله نمی‌تواند این کارها را انجام دهد. این هم به همت و علاقه خودشان برمی‌گردد. ما فقط بستر را برایشان مهیا کردیم و هیچ کار خاصی انجام نشده است. من فقط گفته‌ام مدرسه در اختیار شماست، تمام‌کارهای مدرسه، از نظافت، کارهای فنی، خرید و غیره همگی با خود شماست.

فارس: این بستر چگونه فراهم می‌شود؟

بهمنی: سطح استعداد افراد در مجموعه ما بسیار مهم است. در این مدرسه ۶ ماه اول سال برای ایجاد علاقه و استعدادشناسی و انجام درس‌هاست؛ یعنی قبل از اتمام ۶ ماه اول، معمولاً دروس مدرسه‌ای‌شان تمام می‌شود. ۶ ماه دوم سال نیز متناسب باعلاقه و استعدادشان که در ۶ ماه اول کشف‌شده، به برداشت نتیجه اختصاص پیدا می‌کند. بنابراین هرکس با توجه به استعداد و علاقه‌اش رشد پیدا می‌کند.

فارس: به یک نمونه از کارهای اجرایی بچه‌ها اشاره‌ کنید.

بهمنی:‌ بچه‌ها اخیراً جشنی برگزار کردند که ازنظر من بی‌نظیر بود. جشنی که شاید اگر ارگان‌های دیگر بخواهند برگزارش کنند، حداقل ۵۰ میلیون هزینه‌اش می‌شود! اما اینها با حداقل هزینه این جشن را برگزار کردند، خودشان ارتباط‌های لازم را گرفتند و مسؤولان را دعوت کردند. جشنی که درواقع چند جشن را در دل خود داشت. چون این جشن یک کار عملی بود که خودشان باید ارائه می‌کردند، مهارت‌های لازم برای جشن را نیز کسب کردند، مثلاً اگر فتوشاپ بلد نبودند رفتند یاد گرفتند. تدوین بلد نبودند رفتند یاد گرفتند. اگر فیلم‌هایی که اینها ساختند را ببینید، شاید باورتان نشود کار کسی است که تا دو ماه پیش اصلاً بلد نبود تدوین فیلم چیست. بچه‌ها باعلاقه تمام اینها را یاد گرفتند، در بعد برنامه‌ریزی و ارتباطات اجتماعی نیز همین‌طور عمل کردند. بنابراین زمینه فراهم می‌شود تا خودشان کارها را انجام دهند. ما حتی به آن‌ها آموزش نمی‌دهیم، بلکه فقط به آن‌ها اجازه می‌دهیم تا خودشان یاد بگیرند.

 

 

فارس: در کنار فعالیت خودکفای بچه‌ها، شما چه نقشی را در انجام این کارها بازی می‌کنید؟

بهمنی: در مدارس دیگر مدیر و معلم برای بچه‌ها جشن تکلیف می‌گیرند، اما اینجا ما به بچه‌ها گفتیم می‌خواهیم جشن تکلیف بگیریم، همه کارها با خودتان، بعد گروه‌بندی می‌شوند که هرکس کاری انجام دهد و خودشان برای خودشان کار انجام می‌دهند. بچه‌های حیات طیبه خودشان مدرسه را نظافت می‌کنند، تغییر دکوراسیون را خودشان انجام می‌دهند. در بعد آموزشی، تنها کاری که ما می‌کنیم این است که منابع را به آن‌ها معرفی می‌کنیم، مثلاً می‌گوییم آموزش فیلم می‌تواند توسط استاد باشد که هزینه‌بر است، یا می‌تواند توسط کتاب یا فیلم باشد که منابعش را معرفی می‌کنیم، همچنین می‌تواند از طریق دوستان باشد. همین‌طور می‌شود ترکیبی کار کنید؛ یعنی یک قسمت را خودتان انجام دهید، به قسمت حرفه‌ای که رسیدید، توسط استاد آموزش ببینید. که این مراحل را برایشان گام‌بندی می‌کنیم و جنبه راهنما داریم.

 

 

فارس: با این اوصاف، شیوه تدریس در حیات طیبه به چه شکل است؟

بهمنی: شیوه درسی ما نیز به همین ترتیب است، یعنی معلم تدریس مستقیم به بچه‌ها ندارد. این روش باعث می‌شود که بچه‌ها تحلیل‌گر بار بیایند. دانش‌آموزان ابتدا گروه‌بندی می‌شوند. برای مثال در آموزش الفبا، معلم یک جلسه با بچه‌ها کار می‌کند، پس‌ازآن تمام حروف را خود بچه‌ها کشف می‌کنند که به آن روش اکتشافی، تحلیلی و تعاملی می‌گویند. این روش سه ویژگی اکتشاف، تحلیل و تعامل را ذهن بچه‌ها تقویت می‌کند. یکی دو ماه اول مقداری زمان‌بر است ولی پس‌ازآن کار آنقدر سرعت می‌گیرد که در همان ۶ ماه اول سال، خیلی راحت کتاب‌های درسی را تمام می‌کنند. در این روش علاقه‌مندی بچه‌ها به درس فوق‌العاده می‌شود. درواقع هرکس متناسب با استعدادش پیش می‌رود، مثلاً ممکن است پس از سه ماه، یک دانش‌آموز صفحه ۲۰ کتاب و دیگری صفحه ۴۰ باشد. البته برای اینکه بچه‌ها عقب نیفتند هم تدابیری در نظر گرفته شده است. برنامه‌ریزی‌های مفصلی برای موارد آموزشی بچه‌ها در نظر گرفته شده که ماحصل تحقیق در ۴۰ مدرسه است که مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

فارس: چه تعداد دانش‌آموز در این مدرسه حضور دارند؟

بهمنی: پارسال از بین ۱۲۰ نفر مراجعه‌کننده، فقط ۲۰ نفر را پذیرش کردیم، با اینکه ازنظر اقتصادی اصلاً صرفه ندارد اما این هزینه‌ها از طریق خیران تأمین می‌شود. پسران ما امسال ۲۱ نفر بودند؛ ۱۶ نفر کلاس هفتم بودند، ۳ نفر کلاس هشتم و ۲ نفر کلاس نهم. برای این ترکیب هم از ابتدا برنامه خاصی داشتیم.

فارس: چرا اینقدر کم؟!

بهمنی: ما با تعداد خیلی کم شروع می‌کنیم تا پایه قوی شود. می‌خواهیم ابتدا یک پایه قوی شکل بگیرد و بعد ادامه دهیم.

 

 

فارس: ملاک‌های گزینش دانش‌آموزان در حیات طیبه چیست؟

بهمنی: رعایت ادب که پوسته کار است. ادب این است که بچه‌ها بتوانند رفتار و زبانشان را کنترل کنند. سپس با کمک ما باید بتوانند این ادب را در اجتماع و سایر موقعیت‌ها کنترل کنند تا به ادب در برابر پروردگار برسند. این ادب برای ما خیلی مهم است. بچه‌ها هر کاری بخواهند بکنند کاملاً آزاد و مختار هستند، حتی انتخاب کلاس و مکان نشستن که روی فرش بنشینند یا تخت و صندلی و یا انتخاب استاد و درس، اما باید در همه اینها ادب را رعایت کنند.

فارس: در گزینش معلمان این مدرسه چه معیارهایی مدنظر شماست؟

بهمنی: ما طرح ۵۰ ساله داریم و داریم گام به گام به پیش می‌رویم و هنوز خیلی کار داریم تا به آنچه می‌خواهیم برسیم. بنابراین معلمانمان را خیلی بالا پایین می‌کنیم تا وارد سیستم ما بشوند. هرکسی را به‌عنوان معلم انتخاب نمی‌کنیم. اشراف علمی اولین ویژگی یک معلم است. ویژگی دوم منبع‌شناسی (توانایی ارائه منابع متعدد علمی و آموزشی به دانش‌آموزان) است. شخصیت‌شناسی (توانایی برخوردهای متفاوت با تیپ‌های شخصیتی مختلف از دانش‌آموزان) سومین ویژگی است و چهارمین و مهم‌ترین آن‌ها صبر است که روی آن خیلی مانور می‌دهیم. درواقع پایه همه این ویژگی‌ها صبر است. متأسفانه اغلب معلمان ما همه این ویژگی‌ها را یکجا باهم ندارند چون تربیت‌یافته سیستم خاص آموزشی خود هستند.

 

 

فارس: از نتیجه کارتان تا به امروز راضی هستید؟

بهمنی: به لطف خدا تاکنون این برنامه آنقدر شیرین پیش رفته است که ما از برنامه‌هایی که داشتیم، نه‌تنها عقب نماندیم، بلکه خیلی هم جلوتر افتادیم.

فارس: خانواده دانش‌آموزان هم از نتایج حاصله راضی هستند؟

بهمنی: بله قطعاً راضی هستند. البته ترکیب مدنظر ما برای سه سال بود اما وقتی خانواده‌ها کار ما و اثرات خوب آن را دیدند، آنقدر همراهی و مهربانی کردند که الآن مدرسه ما از یک مدرسه بالاشهری تجهیزات بیشتری دارد.

 

 

فارس: ورود این سیستم نوین آموزشی به‌نظام آموزش‌وپرورش، چه مقاومت‌ها یا حمایت‌هایی را در پی داشت؟

بهمنی: متأسفانه اجرای قوانین در همه ارگان‌های کشور از‌جمله آموزش‌وپرورش، تا حد زیادی به صورت سلیقه‌ای انجام می‌شود. با اینکه طرح تحول نظام آموزش‌وپرورش سال ۹۰ به این سازمان ابلاغ شده است، اما افراد هنوز نتوانسته‌اند با سیستم‌های جدید انس پیدا کنند، زیرا تربیت‌شدگان نظام قدیمی هستند. یکی از گام‌هایی که در تحقیقات چندساله خویش داشتیم این بود که می‌دانستیم آموزش‌وپرورش زیاد با طرح‌های نو همراهی نمی‌کند، بنابراین یک‌سال تمام وقت گذاشتیم تا در ناحیه خودمان ظرفیت آموزش‌وپرورش را شناسایی کنیم. یک‌سال وقت گذاشتیم تا بفهمیم حساسیت‌های آموزش‌وپرورش کجاست تا ما روی آن‌ها پا نگذاریم. یعنی آنقدر جا برای تغییر و تحول داریم که نیازی نیست روی حساسیت‌ها تمرکز کرد که مثلاً از برخی بخش‌ها رفع حساسیت شود. درواقع با آموزش‌وپرورش تعاملی سازنده داریم و آن‌ها نیز حساسیتی ندارند چون تابع قوانین آن‌ها هستیم. اما اینکه بخواهند حمایت خاصی هم از این کار داشته باشند، متأسفانه تاکنون هنوز اتفاق نیفتاده است. البته زمان نیاز داریم تا نتیجه کار را ببینند و بعد حمایت کنند.

فارس: پس هنوز خودتان را به آن‌ها ثابت نکرده‌اید؟

بهمنی: کار ما بر مبنای پایه تربیتی و تعلیم اسلامی بود و ما این را ثابت کردیم که از نظام تربیتی، نظام علمی موفقی هم می‌توان استخراج کرد. امسال در ناحیه آموزش‌وپرورش ازنظر علمی رتبه سوم را کسب کردیم؛ رتبه اول مدرسه تیزهوشان بود، رتبه دوم مدرسه نمونه مردمی و رتبه سوم هم مدرسه حیات طیبه. این در حالی است که ما قسمت کمی از سیستم تربیتی‌مان را برای بعد درسی گذاشتیم، ولی بچه‌ها با تلاش خودشان سطح علمی بالایی را در کنار سیستم علم‌محور دو مدرسه دیگر به دست آوردند.

فارس: و حرف آخر…

بهمنی: ما خودمان را خادم مردم می‌دانیم و امیدوارم که دعای خیر مردم پشتوانه ما باشد.

===============

گفت‌وگو از: فریبا دهقان

===============

انتهای پیام/۳۲۶۸/غ۴۰

http://fna.ir/NFIHZM